12 marca 2021
Jakie ograniczenia niosą ze sobą okulary i soczewki kontaktowe? Czy laserowa korekcja wzroku jest dla każdego? Jaką rolę pełni w niej optometrysta? O tym wszystkim rozmawiamy z trojgiem optometrystów z klinik Optegra: Amandą Bieńkowską, Martą Robak i Jackiem Wróblewskim.
Kim jest optometrysta i jaką pełni rolę w laserowej korekcji wzroku?
Amanda Bieńkowska: Optometrysta jest specjalistą w zakresie korygowania wad wzroku za pomocą okularów i soczewek kontaktowych. W odróżnieniu do okulisty nie zajmuje się wykrywaniem i leczeniem chorób oka, a diagnozowaniem i korekcją wad wzroku. W ramach kwalifikacji do laserowej korekcji wzroku wykonuje specjalistyczne badania diagnostyczne, a na podstawie analizy ich wyników okulista jest w stanie zaproponować pacjentowi optymalną metodę korekcji.
Jak wygląda badanie u optometrysty?
Marta Robak: Myślę, że wiele osób kojarzy badanie optometryczne z fotelem, na którym siedzi wygodnie i urządzeniem nazywanym autorefraktometrem. Nieodłączną częścią badania jest również tablica lub wyświetlacz z literami. Samo badania składa się z kilku etapów, w których określa się stan zdrowia oczu pacjenta, zwracając uwagę na stan refrakcji, stan akomodacji i stan widzenia obuocznego. Najistotniejszą jednak jest często pierwsza część badania, czyli szczegółowy wywiad z pacjentem, który pozwala nam określić potrzeby wzrokowe, a także ustalić ewentualne powody występowania różnego rodzaju problemów i dyskomfortu widzenia.
Dla kogo lepszą metodą korekcji są okulary, a dla kogo soczewki kontaktowe?
Amanda Bieńkowska: Myślę, że to bardzo indywidualna kwestia. Wszystko zależy od wady wzroku, wieku, stylu życia i pracy. W przypadku statycznych prac biurowych, związanych z czytaniem dużej ilości tekstów z ekranu komputera, lepszym rozwiązaniem najczęściej są okulary.
Marta Robak: Dodam tylko, że jeśli chodzi o podstawowe formy korekcji wad wzroku, czyli okulary i soczewki kontaktowe – to jak najbardziej mogą stosowane być zamiennie. Najgorszym rozwiązaniem jest stosowanie soczewek kontaktowych bez jakiejkolwiek alternatywy, czyli noszenie ich od wczesnego rana do późnego wieczora, przez 7 dni w tygodniu, przez długie lata.
Czy noszenie soczewek kontaktowych może wiązać się z powikłaniami?
Marta Robak: Tak, statystyki są różne, ale szacuje się, że każdego roku jedna osoba na 10 000 tys. użytkowników soczewek kontaktowych doznaje trwałego obniżenia ostrości widzenia na skutek powikłań. Ryzyko powikłań jest mniejsze w przypadku soczewek jednodniowych. Jeśli chodzi o laserową korekcję wzroku to przyjmuje się, że obecnie jest ona bezpieczniejsza niż 20-letnie noszenie soczewek kontaktowych.
Jakie ograniczenia niosą ze sobą tradycyjne metody korekcji wad wzroku?
Marta Robak: Jeśli chodzi o najpowszechniejszą metodę, czyli okulary to utrudniają uprawianie sportów i korzystanie z aktywnego wypoczynku. Poza tym, zwłaszcza w trakcie noszenia maseczek pacjenci skarżą się na zaparowane okulary. To bardzo częsty argument, który słyszymy od pacjentów, pojawiających się w klinikach Optegra z zamysłem laserowej korekcji wzroku. W przypadku dużych wad wzroku i w przypadku różnowzroczności, czyli dużej różnicy pomiędzy wadą prawego i lewego oka, tolerancja okularów jest utrudniona. Szkła okularowe w takich przypadkach są często grube, ciężkie i mało estetyczne.
A jeśli chodzi o soczewki kontaktowe?
Marta Robak: Jest to dobre rozwiązanie pod warunkiem, że odpowiednio o nie dbamy, czyli przechowujemy soczewki w specjalnie przeznaczonych do tego, czystych pojemnikach i konserwujemy je w odpowiednich płynach pielęgnacyjnych. Jednak sam konieczność zakładania i zdejmowania soczewek kontaktowych u niektórych osób powoduje dyskomfort nie do zaakceptowania.
Amanda Bieńkowska: Noszenie soczewek kontaktowych też ma swoje ograniczenia. Nie powinny nosić ich osoby z chronicznym zapaleniem spojówek. Niewskazane jest też ich używanie w czasie występowania silnych alergii czy różnego rodzaju infekcji.
Wielu Polaków decyduje się na zakup okularów z apteki – czy to bezpieczne rozwiązanie?
Marta Robak: Niestety, nie – tego typu okulary nie są dopasowywane do indywidualnych parametrów naszych oczu: wady wzroku, rozstawu źrenic czy ich wysokości. W związku z czym ich codzienne używanie może prowadzić do zaburzeń widzenia, bólu oczu i głowy. Natomiast dobrze mogą sprawdzić się w sytuacjach awaryjnych np. kiedy zgubimy okulary czy o nich zapomnimy.
Czy często spotykacie Państwo z pacjentami, którzy mówią o tym, że wada wzroku przekreśliła ich zawodowe plany?
Amanda Bieńkowska: Tak, zwłaszcza w przypadku osób, które marzą o zawodach, gdzie ostrość wzroku musi być bardzo dobra. Mam na myśli służby mundurowe: wojsko, policję, straż pożarną, ale też pracowników kolei czy sportowców.
Jaka metoda korekcji sprawdza się najlepiej w przypadku dużych wad wzroku?
Marta Robak: Pytanie, co rozumiemy przez dużą wadę wzroku – w nomenklaturze medycznej jest to zazwyczaj wada powyżej 6 dioptrii. Jeśli chodzi o laserową korekcję, to pozwala ona na korekcję krótkowzroczności do –12 dioptrii, nadwzroczności do +6 dioptrii i astygmatyzmu do 6 dioptrii. W przypadku wyższych wad wzroku, rzadziej spotykanych, możliwe są inne metody chirurgiczne np. refrakcyjna wymiana soczewki lub wszczepienie soczewki fakijnej.
Kim są osoby, które decydują się na laserową korekcję wzroku?
Jacek Wróblewski: Przedział jest naprawdę duży, biorąc pod uwagę, że zabiegi laserowej korekcji wzroku polecane są wszystkim po 21 roku życia, kiedy wada wzroku jest stabilna, natomiast górna granica wieku tak naprawdę nie istnieje. Pacjenci, którzy się decydują to często osoby z grup zawodowych: służby mundurowe, kierowcy, sportowcy, ale także osoby bardzo aktywne, które nie mogą nosić soczewek kontaktowych, a okulary im zwyczajnie przeszkadzają.
Amanda Bieńkowska: Również przedstawiciele profesji, w których wizerunek jest priorytetem, czyli: osoby regularnie pojawiające się w mediach: aktorzy, muzycy, dziennikarze, prezenterzy telewizyjni, politycy.
Marta Robak: Kolejną grupą są pacjenci z istotną różnowzrocznością, której korekcja okularami lub soczewkami kontaktowymi jest utrudniona. Trafiają do nas również osoby z bardzo długim stażem soczewkowym, którzy już ich nie tolerują i z tego powodu decydują się na LKW.
Jacek Wróblewski: Coraz liczniejszą grupę stanowią osoby po 40-45. roku życia, które dotyka prezbiopia, czyli naturalny proces starzenia się oka. Są w pełni sił, aktywni zawodowo i sportowo i nie wyobrażają sobie zależności od okularów do czytania.
Już mówiliśmy o tym, że kwalifikacja do zabiegu laserowej korekcji jest bardzo ważna – jakie badania przeprowadzona są w ramach wizyty kwalifikacyjnej?
Amanda Bieńkowska: Tych badań jest naprawdę bardzo dużo – łącznie 24, a wszystkie wykonywane są na sprzęcie najnowszej generacji. Między innymi jest to topografia i tomografia rogówki, w wyniku których otrzymujemy swego rodzaju wirtualny model rogówki, oddający każde jej zagłębienie i uniesienie. Wykonujemy także komputerowe badanie refrakcji, czyli pomiar wady wzroku autorefraktometrem, pomiar aberracji oczu, OCT rogówki, biometrię optyczną czy bezinwazyjną ocenę ilościową i jakościową film łzowego.
Następnie przez optometrystę wykonywany jest pomiar wady wzroku i parametrów widzenia obuocznego. Po tych wszystkich badaniach do oczu pacjenta wpuszczane są krople, które rozszerzają źrenice. Ostatnim etapem kwalifikacji jest spotkanie z lekarzem, który przy biomikroskopie ogląda rogówkę, soczewkę i dno oka, a także przeprowadza wywiad medyczny.
Dlaczego dokładne pomiary optometrystyczne są tak ważne przy LKW?
Jacek Wróblewski: Z kilku powodów – po pierwsze dzięki nim możemy wykluczyć ewentualne przeciwwskazania do zabiegu laserowej korekcji. Po drugie analiza wyników pomiarów pozwala lekarzowi zaproponować metodę korekcji najlepszą dla danego pacjenta. I wreszcie po trzecie to właśnie dokładne pomiary warunkują wysoką efektywność zabiegu, czyli pewność, że wada nie powróci lub nie zostanie usunięta do końca.
To przejdźmy do przeciwskazań – kto nie kwalifikuje się do laserowej korekcji wzroku?
Amanda Bieńkowska: Głównym przeciwskazaniem do zabiegu jest niestabilna wada wzroku, ale także patologiczne zmiany na rogówce, choroby oczu takie jak zaćma, zaawansowana jaskra czy choroba plamki żółtej, aktywne choroby autoimmunologiczne, okres ciąży i karmienie piersią.
Czy jest się czego bać, czyli czy laserowa korekcja wzroku jest bezpieczna?
Jacek Wróblewski: Jak najbardziej – zabiegi laserowej korekcji wady wzroku to jedne z najczęściej wykonywanych procedur medycznych na świecie, obarczone niewielkim ryzykiem powikłań. Wiązka lasera modeluje tylko zewnętrzną część oka, czyli rogówkę, a cała procedura zajmuje około kilkunastu minut. W klinach Optegra korzystamy z dwóch rodzajów laserów: excimerowego i femtosekundowego, które stale mierzą i kontrolują grubość rogówki. Każdy impuls jest również kontrolowany pod względem energetycznym, co gwarantuje stabilizację i bezpieczeństwo dla operowanego oka. Jest to więc zabieg krótki, bezpieczny, bezbolesny (oczy pacjenta zostają znieczulone specjalnymi kroplami o natychmiastowym działaniu) i co najważniejsze przewidywalny.
Na koniec chciałabym zapytać, czy z Państwa perspektywy Polacy dbają o wzrok?
Jacek Wróblewski: Na pewno moglibyśmy dbać lepiej. Mam wrażenie, że Polacy badają wzrok wtedy, kiedy pojawiają się problemy, czyli kiedy przestają dobrze widzieć, a nie zgodnie z zaleceniami: raz na dwa lata. Często zdarza się też tak, że nie zdajemy sobie sprawy z posiadanej wady wzroku. Dopiero podczas badania kontrolnego okazuje się, że nasze widzenie nie jest tak idealne jak nam się wydawało. Tak więc zachęcam wszystkich do regularnego odwiedzania okulistów i optometrystów – w końcu wzrok jest naszym najważniejszym zmysłem.