Co to jest widzenie peryferyjne i czym się różni od widzenia tunelowego?

Problem występowania dolegliwości w obrębie zmysłu wzroku dotyka wielu ludzi na świecie. Jednym z poważnych zagadnień medycznych z tego obszaru jest zmniejszony kąt widzenia występujący u osób cierpiących na różne choroby oczu. Czym jest widzenie tunelowe, jak się ma do peryferyjnego i czy da się je diagnozować i leczyć? Aby się tego dowiedzieć, przeczytaj poniższy artykuł.

Czym charakteryzuje się widzenie peryferyjne?

Widzenie peryferyjne to umiejętność dostrzegania obiektów znajdujących się poza centralną częścią pola widzenia. Inaczej jest nazywane widzeniem obwodowym i uzupełnia obraz uzyskiwany z widzenia centralnego, które z kolei jest odpowiedzialne za percepcję szczegółów znajdujących się na wprost. 

Widzenie peryferyjne pozwala na orientację w przestrzeni i wykrywanie zmian w otoczeniu. Umożliwia szybkie reagowanie na bodźce, takie jak np. ruch pojazdów na drodze, co ma istotne znaczenie np. w sytuacjach wymagających szybkiego działania. 

Warto zauważyć, że widzenie peryferyjne jest bardziej wrażliwe na ruch niż na statyczne obrazy. Dzieje się tak dlatego, że w obwodowej części siatkówki oka znajduje się duże nagromadzenie pręcików – fotoreceptorów, które odpowiadają za widzenie w warunkach słabego oświetlenia. Pręciki są bardziej czułe na bodźce świetlne i ruchowe, ale nie rejestrują kolorów i szczegółów tak dobrze jak czopki, które dominują w centralnej części siatkówki, czyli tzw. plamce żółtej (ostrość jest największa w jej dołku środkowym).

Prawidłowe widzenie centralne i peryferyjne łącznie umożliwiają uzyskanie całego pola widzenia.

Na czym polega widzenie tunelowe?

Percepcja tunelowa polega na ograniczeniu pola widzenia do stosunkowo wąskiego obszaru, a dokładnie na stopniowej utracie zdolności widzenia peryferyjnego. Chory z tym zaburzeniem nie dostrzega elementów otoczenia znajdujących się poza centrum pola widzenia, czyli na jego peryferiach. Innymi słowy, może patrzeć tylko prosto przed siebie, niczym przez wizjer lub dziurkę od klucza.

Zawężenie pola widzenia może wystąpić w każdym wieku, ale często ujawnia się u osób starszych i/lub cierpiących na różnorodne schorzenia związane z narządem wzroku. Do tych ostatnich należy przede wszystkim zaawansowana jaskra, ale również m.in.

• nadciśnienie tętnicze,
• zwyrodnienie plamki żółtej (także cukrzycowe),
• choroby nerwu wzrokowego,
• uszkodzenie siatkówki oka,
• zwyrodnienia spowodowane krótkowzrocznością.

Widzenie tunelowe może rozwijać się stopniowo, początkowo niezauważalnie, aż do momentu, gdy pacjent zacznie mieć trudności z orientacją w przestrzeni i wykonywaniem codziennych czynności. W miarę postępu choroby osoba dotknięta tym zaburzeniem może odczuwać rosnący dyskomfort podczas poruszania się w zatłoczonych miejscach. Problem z dostrzeganiem obiektów nadciągających z boku może zwiększać ryzyko potknięć i wypadków. W codziennych sytuacjach, takich jak prowadzenie samochodu czy poruszanie się po nieznanym terenie, pacjenci mogą czuć się zagubieni i niepewni, ponieważ nie rejestrują potencjalnych zagrożeń czy przeszkód ujawniających się w obszarze zaburzonego u nich widzenia peryferyjnego.

Jak przebiega diagnostyka zaburzeń pola widzenia?

Aby zdiagnozować ubytki w polu widzenia, przeprowadza się przede wszystkim perymetrię i kampimetrię. Pierwsze z tych badań wykrywa ewentualne zaburzenia widzenia peryferyjnego, zaś drugie jest wykonywane uzupełniająco, zwykle w przypadkach, gdy u pacjenta występują tzw. mroczki przed oczami. Obie procedury służą do wytyczenia tzw. mapy pola widzenia danej osoby.

Perymetria ma na celu określenie wielkości przestrzeni obejmowanej przez pacjenta wzrokiem. Osoba badana siedzi przed specjalistycznym aparatem – perymetrem, zwanym też polomierzem – a jej czoło i podbródek są ustabilizowane w jednym miejscu. Na obserwowanym przez nią ekranie pojawiają się punkty świetlne, których dostrzeżenie jest sygnalizowane poprzez użycie przycisku. Sesja perymetrii trwa ok. 10 minut. W trakcie badania jedno oko musi być zasłonięte, potem następuje zamiana. Wszystkie punkty świetlne tworzą całościowe pole widzenia pacjenta.

Perymetria może być statyczna lub dynamiczna (kinetyczna). W metodzie statycznej punkty świetlne są nieruchome, na początku mniej wyraźne i stopniowo rozświetlane. W metodzie dynamicznej przemieszczają się zaś po ekranie, z różnych kierunków ku centrum.

Kampimetria jest przeprowadzana w podobny sposób. Osoba badana siedzi w odległości kilku metrów od czarnego ekranu i obserwuje przesuwający się punkt. Również używa przycisku do zasygnalizowania, że bodziec znalazł się w jej polu widzenia.

Inne badania okulistyczne, które niekiedy przeprowadza się w diagnostyce chorób prowadzących do zaburzeń pola widzenia to m.in. pomiar ciśnienia śródgałkowego (tonometria) i biometria gałki ocznej. Oprócz tego, z mniejszą lub większą częstotliwością, stosuje się takie procedury diagnostyczne, jak badanie HRT, GDx, OCT i angio-OCT, testy elektrofizjologiczne, badanie kompleksu komórek zwojowych oraz badanie przepływów naczyniowych.

Jak można leczyć zaburzenia centralnych i peryferyjnych czynności narządu wzroku?

Terapia zaburzeń w obrębie percepcji obwodowej często wymaga zdiagnozowania i wyleczenia choroby podstawowej, która jest ich pierwotną przyczyną. Rodzaj działań medycznych (proponowanych zabiegów czy leków) zależy od charakteru tejże choroby i stopnia jej zaawansowania.

W przypadku jaskry skuteczną metodą terapii może być trabekulektomia laserowa, zwana też trabekuloplastyką. Stosuje się ją w celu usprawnienia odpływu cieczy wodnistej, która jeżeli jest zablokowana, podnosi ciśnienie wewnątrzgałkowe i powoduje schorzenia narządu wzroku. Innym zabiegiem, który jest skuteczny przy leczeniu jaskry, jest irydotomia, czyli laserowe wykonanie niewielkiego otworu na tęczówce.

W przebiegu choroby dostępne jest również leczenie zachowawcze, które obejmuje głównie stosowanie leków mających na celu obniżenie ciśnienia śródgałkowego. Najczęściej zalecane są krople do oczu, które pomagają w regulowaniu produkcji cieczy wodnistej lub poprawiają jej odpływ z oka.

FAQ

Źródła:

https://www.optegra.com.pl/badanie-pola-widzenia-perymetria

https://www.optegra.com.pl/jaskra-co-to-jest

https://bibliotekanauki.pl/articles/1035145.pdf

https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Psychologica/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Psychologica-r2004-t8/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Psychologica-r2004-t8-s135-146/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Psychologica-r2004-t8-s135-146.pdf

https://www.medme.pl/artykuly/widzenie-tunelowe-czym-jest-widzenie-peryferyjne-leczenie,73759.html

https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/jaskra/73325,jaskra

https://www.mp.pl/okulistyka/okulistyka-dla-nieokulistow/artykuly/117640,jaskra-podstawowe-informacje

https://www.mp.pl/pacjent/objawy/150083,zaburzenia-widzenia-zaburzenia-czynnosci-narzadu-wzroku

https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/badanieoczu/specjalistyczne/135327,fizjologia-i-patofizjologia-widzenia

https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/83045,badanie-pola-widzenia-perymetria