Budowa oka – w jaki sposób jest zbudowane ludzkie oko?

Oko człowieka jest jednym z najbardziej skomplikowanych narządów w jego organizmie. To właśnie oczy pełnią kluczową rolę w przetwarzaniu obrazów, są także odpowiedzialne za tak istotne kwestie, jak utrzymywanie równowagi czy koordynacja ruchowa. Jak zbudowane jest oko?

Budowa oka ludzkiego – informacje ogólne

Oko swoim kształtem łudząco przypomina kulę.  Długość osiowa gałki ocznej mierzona od szczytu rogówki do bieguna tylnego wynosi około 23–24 mm, zaś waga: około 7-8 g. Oko umieszczone jest w oczodole, który stanowi dla niego naturalną barierę ochronną. Zbudowane jest z błony zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej; wypełnione jest gęstą, galaretowatą i przezroczystą substancją (ciałem szklistym), która składa się w 98% z wody i w 2% z kwasu hialuronowego oraz włókien kolagenowych. Ciało szkliste jest odpowiedzialne miedzy innymi za regulację ciśnienia śródgałkowego i pozwala utrzymać wypukłość gałki ocznej. Co więcej, za sprawą ciała szklistego, promienie świetle docierające do oka mogą bez problemu przedostawać się z soczewki na siatkówkę.

Budowa gałki ocznej – warstwa zewnętrzna, środkowa i wewnętrzna

Wnętrze gałki ocznej otaczają aż 3 błony:

• warstwa zewnętrzna – twardówka. Jest mocna, bardzo wytrzymała i ma biały kolor. W tylnej części przechodzi w tzw. pochewkę nerwu wzrokowego, natomiast w przedniej – w rogówkę (jest przezroczysta, nieunaczyniona), przez którą światło przenika do wnętrza oka. Przezroczysta błona otaczająca rogówkę to z kolei spojówka – chroni przednią część oka oraz wewnętrzną stronę powiek;
• warstwa środkowa – naczyniówka (chorioidea). Jest ciemna, dzięki czemu zapobiega odbijaniu się światła we wnętrzu oka. Zbudowana jest przede wszystkim z naczyń krwionośnych odżywiających oczy. Znajdują się w niej rozgałęzione żyły oraz tętnice. W jej przedniej części zlokalizowana jest tęczówka – to ona odpowiada za kolor oczu. Źrenica natomiast to charakterystyczny, czarny otwór w centrum tęczówki. Co kluczowe, mięśnie tęczówki mogą regulować wielkość źrenicy przepuszczając odpowiednio więcej bądź mniej światła.
• warstwa wewnętrzna – siatkówka (retina). To światłoczuła część oka, która odpowiedzialna jest za odbieranie bodźców świetlnych przetwarzanych w bodźce nerwowe. Za sprawą nerwu wzrokowego, docierają one do mózgu, gdzie są dalej przetwarzane. W rezultacie mózg przetwarza zebrane impulsy w obrazy. Na siatkówce zlokalizowane są dwa rodzaje światłoczułych komórek fotoreceptorowych: czopki (pozwalają dostrzegać barwy i szczegóły) oraz pręciki (dzięki nim można dostrzegać rozmaite obiekty nawet przy słabym oświetleniu. Co ciekawe, w oczach człowieka znajduje się około 120 milionów pręcików oraz około 6 milionów czopków. Gdy jeden lub więcej rodzajów czopków ulegają uszkodzeniu, mówi się o tym, że człowiek cierpi na tzw. „ślepotę barw”.

Przeczytaj również:

>> Choroby siatkówki – poznaj te najczęściej występujące

Jak zbudowane jest oko – pozostałe elementy

Narząd wzroku jest niezwykle rozbudowany – składa się z wielu dodatkowych elementów, dzięki którym może spełniać swoją rolę.

Przykładowo, jedną z ważniejszych części oka jest soczewka, która znajduje się między ciałem szklistym a siatkówką. Soczewka nie jest unerwiona. Stanowi ważny element w układzie optycznym oka. Odpowiada za załamywanie promieni świetlnych i skupianie ich na siatkówce.  Soczewka ma zdolność zmiany swego kształtu, dzięki czemu może zmniejszać lub zwiększać moc optyczną. Mechanizm ten nazywany jest akomodacją. Umożliwia on ostre widzenie przedmiotów znajdujących się w różnej odległości od oka.

W wyniku częściowego bądź całkowitego zmętnienia soczewki oka, wiele osób cierpi na zaćmę (tzw. kataraktę), której objawy powoli się nasilają i w rezultacie pogarszają widzenie. Z problemem tym można jednak skutecznie walczyć, decydując się na wysoce skuteczną operację usunięcia zaćmy.

Wspomniana już rogówka jest natomiast odpowiedzialna za załamywanie promieni świetlnych i skupianie ich. Plamka żółta to również integralna część oka – znajduje się w centrum siatkówki. Ma żółty kolor (czemu zawdzięcza swoją nazwę), a jej zadaniem jest skupianie światła, dzięki czemu możliwe jest prawidłowe widzenie. Mięśnie znajdujące się wokół soczewki regulują jej kształt – w rezultacie możliwe jest dostrzeganie przedmiotów z różnych odległości. Ciecz wodnista natomiast wypełnia przestrzeń pomiędzy soczewką a rogówką. Razem ze wspomnianym już ciałem szklistym nadaje oczom kształt.

Budowa gałki ocznej – jak widzi człowiek?

Zastanawiasz się, jak w praktyce działa narząd wzroku? W pierwszej kolejności promienie świetlne wpadają do oka przez rogówkę. Następnie ulegają załamaniu w wyniku czego zmienia się wielkość źrenicy – im więcej światła wpada przez rogówkę (np. w słoneczne dni lub przy intensywnym sztucznym oświetleniu), tym staje się węższa. Po zmroku natomiast się rozszerza. Gdy światło przejdzie już przez źrenicę, dociera do soczewki, która zmienia swój kształt, dostosowując się do tego, czy obserwowany obiekt znajduje się blisko czy daleko. Na koniec, czopki oraz pręciki zlokalizowane w siatkówce mogą zamienić bodźce świetle w impulsy elektryczne, które wysyłane są do mózgu przez nerw wzrokowy. Dzięki temu Twój mózg może zinterpretować je jako obraz.