Czym jest nużeniec? Przyczyny, objawy i leczenie zakażenia

Na co dzień naszemu zdrowiu zagrażają nie tylko wirusy, bakterie i drobnoustroje, ale też pasożyty, które mogą wnikać i bytować w naszym organizmie oraz wywoływać różne choroby i dolegliwości. Wśród takich schorzeń znajduje się m.in. demodekoza, czyli nużyca, która może powodować przewlekłe zapalenie brzegów powiek i różnego rodzaju zmiany skórne. W profilaktyce schorzenia niezwykle ważna jest higiena, jednak i jej przestrzeganie nie zawsze wystarcza. Nużyca bywa mylona z innymi schorzeniami i często jest rozpoznawana w sposób nieprawidłowy, a w konsekwencji jest uznawana za zwykłą reakcję alergiczną. Czym jest nużyca, jakie są jej objawy i w jaki sposób przebiega leczenie tej dolegliwości? Poznaj objawy nużeńca i zadbaj o swoje zdrowie w najlepszy możliwy sposób. 

Czym jest nużeniec i nużyca?

Aby móc dokładnie określić, czym jest nużyca i jak postępować w sytuacji zakażenia chorobą, warto wiedzieć, co to jest nużeniec, jak wygląda i z czym właściwie osoba zakażona ma do czynienia. 

Nużeniec to pasożyt należący do roztoczy. Cykl rozwojowy nużeńca obejmuje początkowo postać larwy, potem nimfy, a następnie dorosłego osobnika, który jest wyposażony w cztery pary odnóży zakończonych niewielkimi pazurkami. Za ich pomocą jest zdolny do przemieszczania się od 8 do 16 mm na dobę. Choć odmian tego pasożyta istnieje w przyrodzie wiele, u człowieka mogą pojawić się jego dwa gatunki. To nużeniec ludzki (Demodex folliculorum) oraz nużeniec krótki (Demodex brevis). Dorosły pasożyt ma długość około 0,4 mm, więc dostrzeżenie go gołym okiem jest niezwykle trudne. Te organizmy mają barwę białą lub żółtą, a samce zazwyczaj są mniejsze od samic.

Nużeńce odżywiają się lipidami. Dlatego też najczęściej występują na skórze twarzy, szczególnie w okolicy oczu, czoła, szyi, ust, brody, a także małżowiny usznej. Często pojawiają się też na skórze głowy, powierzchni skóry klatki piersiowej, genitaliów, stóp, dłoni i pleców. Ich częstym siedliskiem bywają ujścia gruczołów łojowych, zwłaszcza w okolicy oczu i skóry powiek. Nużeniec to pasożyt występujący też przy mieszkach włosowych rzęs i brwi.

Zarażanie nużeńcem prowadzi do stopniowego rozwoju demodekozy, czyli nużycy. Obecność nużeńców wywołuje szereg charakterystycznych objawów, których nie należy bagatelizować. Pasożyty zazwyczaj uaktywniają się w nocy i migrują po skórze człowieka w poszukiwaniu partnera oraz pożywienia. Za dnia zwykle pozostają w spoczynku, ponieważ unikają światła słonecznego.

Jak można się zarazić demodekozą?

Nużeńce to roztocza, które występują we wszystkich strefach klimatycznych. Szacuje się, że w ciągu swojego życia miała z nim do czynienia każda osoba lub będzie mieć i jest to nieuniknione. Jednak nie u każdej osoby mogą pojawić się pełne objawy nużycy. W dużej mierze ma tu znaczenie układ odpornościowy organizmu, a także poziom dbania o higienę osobistą. 

Do zarażenia demodekozą dochodzi zazwyczaj poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, ale też przez kontakt z przedmiotami codziennego użytku osoby będącej nosicielem pasożyta. Mowa tu o rzeczach, które miały styczność z wydzieliną gruczołów łojowych, okolicą twarzy czy skórą właściciela. To takie przedmioty, jak ręczniki, ubrania, pościel i inne przedmioty osobiste. 

Nużeniec występuje też na przedmiotach używanych przez osoby zakażone. Nie należy więc nigdy pożyczać takich rzeczy, jak grzebień, tusz do rzęs, podkłady do twarzy, pomadki itp. kosmetyki.  

Przyczyny zakażenia nużeńcem — kiedy dochodzi do zakażenia?

Skłonności do zarażenia nużeńcem mają osoby nie tylko niedbające o higienę osobistą. Namnażanie osobników nużeńca często ma miejsce u pacjentów z obniżoną odpornością organizmu i osób powyżej 70. roku życia, a ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Często też nużyca pojawia się u pacjentów z innymi chorobami, takimi jak niewydolność nerek, nowotwory, cukrzyca czy nosiciele wirusa HIV. Nużeniec bytuje również niekiedy u osób przyjmujących leki immunosupresyjne, a także cierpiących na zaburzenia gospodarki hormonalnej lub lipidowej.

Przyczyną zmian chorobowych wywołanych nużeńcem mogą być również problemy natury dermatologicznej, takie jak łojotokowe zapalenie skóry, występowanie trądziku różowatego, a także symptomy charakterystyczne dla złuszczającego zapalenia skóry. 

Nużeniec – objawy zakażenia

Objawy zakażenia nużeńcem początkowo bywają bardzo podobne do zespołu suchego oka. Charakterystyczne swędzenie i wysięki ropne mogą też przypominać zapalenie spojówek pochodzenia wirusowego lub alergicznego. Jeżeli nużyca występuje w okolicy oczu, dodatkowo pojawia się nadwrażliwość na światło, zaczerwienienie brzegów powiek, pieczenie i tkliwość skóry wokół oczu oraz samych powiek, a niekiedy też pogorszenie ostrości widzenia. W takiej sytuacji niezwłocznie należy udać się do okulisty, który dokładnie oceni stan oczu i określi, czy występujące objawy spowodowane są nużycą, czy też innym schorzeniem. Taką diagnostykę szczegółowo wykonają specjaliści w klinice Optegra.

W sytuacji, gdy nużeniec ludzki zajmuje inny obszar ciała, do charakterystycznych objawów można zaliczyć:

• wysypkę na skórze,
• rumień,
• swędzenie,
• pieczenie,
• wykwity skórne o charakterze grudkowo-krostkowym,
• zaostrzenie trądziku różowatego,
• złuszczanie naskórka.

W przypadku występowania objawów charakterystycznych dla nużycy nie należy drapać pojawiających się zmian. Może to prowadzić do nasilania się problemu i nadkażeń bakteryjnych. Stan skóry będzie się pogarszał, a właściwe leczenie demodekozy potrwa dłużej. Bardzo ważne jest też trafne rozpoznanie schorzenia. W przypadku stosowania preparatów źle dopasowanych do dolegliwości pozbycie się nużeńca może trwać nawet kilka miesięcy. 

Nużeniec – diagnostyka

Obecnie coraz większą wagę przywiązuje się do ogromnej roli roztoczy, jaką pełnią w rozwoju różnego rodzaju dolegliwości skórnych i dermatoz. Powszechnie stosuje się więc kilka rodzajów działań diagnostycznych w rozpoznawaniu nużycy. Jedną z nich jest zbadanie pod mikroskopem próbek pobranych z obu oczu lub zmian na skórze, a następnie określenie normy występowania pasożytów w badanym materiale. Niekiedy też stosowana jest biopsja skóry oraz izolowanie fragmentu DNA pasożyta. 

Na czym polega leczenie nużycy? 

Nużeniec oka to pasożyt, którego pozbycie się nie jest łatwe, a to, jak wygląda leczenie, zależy od indywidualnego stanu danego pacjenta oraz stopnia zaawansowania choroby. Leczenie nużeńca głównie opiera się na stosowaniu kremów, maści i żeli zawierających takie substancje, jak permetryna, metronidazol, olej kamforowy, iwermektyna (wykorzystywana też w leczeniu trądziku różowatego) czy inhibitory esterazy cholinowej. Niekiedy lekarz może przepisać antybiotyki lub leki przeciwgrzybicze.

Aby nużyca ustąpiła, leczenie warto uzupełnić preparatami z olejkiem z drzewa herbacianego, propolisem oraz wyciągiem z jeżówki, które wspomogą funkcjonowanie układu odpornościowego. Warto zastosować też żele, szampony i mydła na bazie szałwii, dziegciu brzozowego i aloesu. Pomocna będzie również dieta pozbawiona pikantnych i tłustych potraw oraz alkoholu. Dobrze też zaprzestać palenia papierosów. Obowiązkowym elementem w terapii jest częsta wymiana ręczników oraz pościeli i dokładna higiena osobista.

Źródła:

1. Sędzikowska, Aleksandra, et al. „Wpływ preparatów zawierających metronidazol, tlenek rtęci i olejki eteryczne na przeżywalność nużeńców w warunkach in vitro”.
2. Kaźmierczak, Agata, et al. „Demodekoza, czyli prawdziwe oblicze nużeńców”. Polish Journal of Cosmetology 20.2 (2017): 133-137.
3. Niedźwiedź, Michał, and Małgorzata Dorota Skibińska. „Demodekoza-podział, leczenie i występowanie u pacjentów z obniżonym poziomem odporności”. Forum Dermatologicum. Vol. 5. No. 4. 2019.
4. Skonieczna, Dominika, et al. „Roztocze z rodzaju Demodex–charakterystyka, chorobotwórczość, diagnostyka”. Diagn Lab 54.1 (2018): 37-44.

FAQ:

Jakie są objawy zakażenia nużeńcem?

Nużeniec oka daje podobne objawy do zespołu suchego oka. To zarówno pieczenie, swędzenie, wysięki ropne, zaczerwienienie brzegów powiek, a także pogorszenie ostrości widzenia i inne niedogodności. Diagnostykę oraz skuteczne leczenie dolegliwości można przeprowadzić w renomowanej klinice Optegra.

Jak wyleczyć nużycę?

Leczenie nużycy wymaga profesjonalnej diagnostyki chorób oczu, ponieważ to schorzenie bardzo łatwo pomylić z innymi chorobami. Po rozpoznaniu nużycy stosuje się odpowiednie maści, kremy lub żele. Niekiedy niezbędne jest zastosowanie antybiotyków oraz leków przeciwgrzybiczych.

Jacy specjaliści leczą nużycę w klinice Optegra? 

W klinice Optegra zarówno diagnostyką, jak i leczeniem schorzeń dotyczących oczu zajmują się wykwalifikowani i doświadczeni specjaliści w zakresie okulistyki. To gwarancja najlepszej opieki i skutecznego leczenia oraz indywidualnego podejścia do każdego pacjenta.